کتیبه سرخکوتل
علی احمد کهزاد
مربوط به مطالعه ئی که این جا نسبت به کوشانی داریم و مخصوصاً برخی از نامهای کوشانی کمال اهمیت دارد و اولین کتیبۀ کوشانی است که به رسم الخط یونانی در داخل خاک افغانستان به دست آمده است. این کتیبه از (بغلان) (سر راه غوری) و (سمنگان) کشف شده و بدون تذکر جزئیات باید بگوییم که از یک (بغولان گو) یعنی آتشکدۀ بزرگ بغلان مکشوف گشته این معبد بار اول از طرف کوشان شاه (کنیشکا) بنایافته و بعد در اثر کدام خرابی و مخصوصاً نرسیدن آب مرمت کاریهایی در دورۀ بعدتر قرون (سوم میلادی) به عمل آمده است. زبان تخاری که در یکی دو محل شاهنامه هم ذکر شده محتملاً یکی از السنۀ متوسط دسته غربی است که به زبانهای موجود پښتو و دری قدیم نزدیک و طوری که گفتیم رسم الخط آن یونانی است که در یک جا حرف جدید مخصوص نشان دادنش در نام (کنشکا) قابل یاد دهانی است در اینجا چندین نام محلی ذکر شده قرائت آن برای تاریخ کمال اهمیت دارد مثل (نوکونزی کی)، (کازاراجو)، (خیرو کمانو)، (میترومانو)، (برزو میترو) که از نامهای جغرافیائی یکی (بغولان) است، یعنی (بغلان) و در عناوین شاهی بغه (پوترا) یعنی (فغفور) در آن سنگ نبشته ذکر شده و بعضی اسما و نامهای دیگر در آن تذکار رفته که مطالعۀ آن از حوصلۀ این اثر بیرون است. این جا نظر به ارتباط موضوع یادآوری این سنگ نبشته که اولین کتیبۀ کوشانی میباشد، نهایت ضروری دیده شد، اسمای خاص کنارنگ و کورنگ برزو به اصل نامهای کوشانی بی ارتباط نیست.