تپه مرنجان
۱- موقعیت دقیق جغرافیائی
تپه مرنجان در شرق شهر کابل، در ناحیه بنائی و در نزدیکی باغ بابر موقعیت دارد. این تپه یکی از مهمترین محلات باستانی کابل بشمار میآید که آثار باستانی ارزشمندی در آن کشف شده است.
۲- موقعیت عرض و طول جغرافیائی
تپه مرنجان در عرض جغرافیائی ۳۴٫۵۲۵۰ درجه شمالی و طول جغرافیائی ۶۹٫۲۰۰۰ درجه شرقی موقعیت دارد.
۳- پیشینۀ تاریخی
قدامت این تپه به دوران کوشانیان بازمیگردد و یکی از مهمترین محلات تاریخی مربوط به دورۀ بودائی در افغانستان بشمار میرود. در حفریات انجام شده در این تپه، آثار مختلفی از جمله سکه های دورۀ کوشانی و مجسمه های بودائی کشفشده است که نشاندهندۀ اهمیت این محل در دوره های باستانی است. قدامت دقیق برخی از این آثار به حدود قرن ۲ و ۳ سنه مشترک نسبت داده میشود.
۴- ویژهگیهای معماری
تپه مرنجان شامل بقایای یک استوپه بزرگ بودائی است که در گذشته یکی از مراکز مذهبی مهم این منطقه بشمار میرفت. معماری این استوپه شباهت زیادی به سایر استوپه های دورۀ کوشانیان دارد، با پایۀ مدور، دیوارهای ضخیم گلی، و تزیینات گچبری که بقایای آنها در برخی قسمتهای تپه قابل مشاهده است.
۵- اهمیت فرهنگی
تپه مرنجان یکی از مهمترین نمادهای تاریخی کابل و افغانستان محسوب میشود. آثار کشفشده از این تپه نشاندهندۀ حضور تمدنهای بزرگ در این منطقه و اهمیت مذهبی و فرهنگی آن در طول تاریخ است. علاوه بر این، کشفیات انجامشده در این محل به شناخت بهتر تاریخ افغانستان و جایگاه آن در مسیر جاده ابریشم کمک کرده است.
۶- نام کاشف و سال کشف آن
حفریات باستانشناسی در تپه مرنجان نخستین بار در سال ۱۹۳۳ سنه مشترک توسط باستانشناسان فرانسوی تحت رهبری ژوزف هاکین انجام شد. در این حفریات، مجسمههای بودائی، سکه های کوشانی، و دیگر آثار ارزشمند کشف شد که امروز در موزیم ملی افغانستان نگهداری میشوند.
تپه مرنجان یکی از افتخارات تاریخی و فرهنگی افغانستان است که نشاندهندۀ تمدن درخشان این سرزمین در دوران باستان میباشد. این مکان نه تنها از نظر باستانشناسی دارای ارزش بالائی است، بلکه بعنوان بخشی از هویت ملی مردم افغانستان شناخته میشود.
۱- دقیق جغرافیائی موقعیت
مرنجان غونډۍ د کابل ښار په ختیځه برخه، د بُني حصار سیمه کې، د بابر باغ ته نږدې موقعیت لري. دا غونډۍ د کابل له مهمو لرغونو ځایونو څخه ګڼل کیږي، چیرته چې ارزښتناک تاریخي آثار موندل شوي دي.
۲- جغرافیائی عرض او طول
مرنجان غونډۍ د ۳۴.۵۲۵۰° شمالی عرض البلد او ۶۹.۲۰۰۰° ختیځ طول البلد کې موقعیت لري.
۳- تاریخي شالید
د دې غونډۍ تاریخ د کوشاني دورې ته رسیږي او دا د افغانستان د بودایې عصر یو له مهمو تاریخي ځایونو څخه ګڼل کیږي. په دې سیمه کې د کوشاني سکې، د بودا مجسمې، او نور لرغوني آثار موندل شوي دي، چې د دې ځای د اهمیت ښکارندويي کوي. د دې آثارو عمر د ۲م او ۳مې پېړۍ سنه مشترک ته منسوب شوی دی.
۴- معماري ځانګړتیاوې
مرنجان غونډۍ د یوه لوی بودایي ستوپا (Stupa) پاتې شوني لري، چې په پخوا زمانه کې یو مهم مذهبي مرکز و. د دې ستوپا معماري د کوشاني دورې د نورو ستوپاګانو سره ورته والی لري، چې مدور (ګرد) بنسټ، ضخیم خټې دیوالونه، او په پلستر پوښل شوي تزیینات لري، چې لا هم د غونډۍ په ځینو برخو کې لیدل کیږي.
۵- کلتوري ارزښت
مرنجان غونډۍ د کابل او افغانستان یو له مهمو تاریخي نښو څخه ګڼل کیږي. د دې ځای موندنې د دې شاهدې ورکوي، چې دا سیمه د لرغونو تمدنونو مهمه برخه وه، او له مذهبي، فرهنګي، او تجارتي پلوه ځانګړی ارزښت لري. برسېره پر دې، دا کشفیات د ورېښمو لارې (Silk Road) په اړه د لا ښه پوهېدلو لپاره ارزښت لري.
۶- د موندونکي نوم او د کشف کال
په ۱۹۳۳ سنه مشترک کې د لومړي ځل لپاره د فرانسوي لرغونپوه ژوزف هاکین (Joseph Hackin) تر مشرۍ لاندې د مرنجان غونډۍ رسمي کیندنې وشوې. په دې کیندنو کې د بودا مجسمې، د کوشاني دورې سکې، او نور قیمتي آثار وموندل شول، چې اوس د افغانستان د ملي موزیم کې ساتل کیږي.
مرنجان غونډۍ د افغانستان یو مهم تاریخي او کلتوري ویاړ دی، چې د دې خاورې د لرغوني تمدن نښې پکې نغښتې دي. دا ځای نه یوازې لرغونپوهانو ته ارزښت لري، بلکې د افغانستان د ملي هویت یوه مهمه برخه هم ګڼل کیږي.