ارگ بالاحصار
ارگ بالاحصار کابل یکی از مهمترین و تاریخیترین استحکامات افغانستان است که نقش ویژه ئی در تاریخ این سرزمین داشته است. این ارگ بعنوان نمادی از قدرت، فرهنگ و تاریخ افغانستان شناخته میشود.
۱- موقعیت دقیق جغرافیائی
ارگ بالاحصار در جنوب شرقی شهر کابل، در نزدیکی کوه شیر دروازه و بالای یک تپه بلند قرار دارد. این موقعیت استراتیژیک به ارگ امکان میداد تا دید وسیعی به تمام شهر کابل داشته باشد.
۲- موقعیت عرض و طول جغرافیائی
ارگ بالاحصار در عرض جغرافیائی ۳۴٫۵۰۳۱ درجه شمالی و طول جغرافیائی ۶۹٫۱۸۲۷ درجه شرقی موقعیت دارد.
۳- پیشینۀ تاریخی
ارگ بالاحصار یکی از قدیمیترین استحکامات افغانستان است که تاریخ آن به قرن ۵ سنه مشترک برمیگردد. در دوره های مختلف، این ارگ بعنوان مقر فرمانروایان افغانستان استفاده میشد. در دوره عبدالرحمن خان (۱۲۹۷ سنه مشترک)، ارگ بهطور گسترده بازسازی شد. این مکان در طول تاریخ خود شاهد نبردها و تغییرات زیادی بوده و نقش مهمی در دفاع از کابل ایفا کرده است.
۴- ویژهگیهای معماری
معماری ارگ بالاحصار نشاندهندۀ قدرت نظامی و استراتیژیک آن دوران است. این ارگ به دو بخش بالائی و پایینی تقسیم میشد. بخش بالائی بعنوان مقر فرماندهی و مسکن شاهان و بخش پایینی برای سربازان و انبارهای نظامی طراحی شده بود. دیوارهای بلند و محکم ارگ، برجهای محافظ و دروازه های مستحکم از ویژگیهای اصلی آن است.
۵- اهمیت فرهنگی
ارگ بالاحصار یکی از نمادهای مهم هویت ملی و تاریخی افغانستان بشمار میآید. این ارگ نه تنها نقش نظامی بلکه اهمیت فرهنگی و سیاسی نیز داشته است. بعنوان مرکز تصمیمگیریهای مهم تاریخی و سیاسی، ارگ بالاحصار جایگاه خاص در حافظۀ جمعی مردم افغانستان دارد.
۶- نام کاشف و سال کشف آن
ارگ بالاحصار هیچگاه کاملاً فراموش نشد، اما کاوشها و پژوهشهای باستانشناسی مدرن دربارۀ آن از اواسط قرن بیستم آغاز شد. در سال ۲۰۱۶ سنه مشترک، پروژه های برای مرمت و تحقیق توسط متخصصین افغان و با همکاری سازمانهای بینالمللی آغاز شد.
ارگ بالاحصار بعنوان یکی از افتخارات فرهنگی افغانستان، همچنان یادآور شکوه و تمدن این سرزمین است و از نظر تاریخی و استراتیژیک جایگاه مهمی در تاریخ کشور دارد.
د بابر باغ د افغانستان یو له مهمو او تاریخي استحکاماتو څخه دی چې په تاریخ کې یې ځانګړی رول لري. دغه ارګ د افغانستان د ځواک، کلتور او تاریخ یو سمبول ګڼل کېږي.
۱- دقیق جغرافیایي موقعیت
ارګ بالاحصار د کابل په سوېل ختیځ کې، د کوه شیر دروازه ته نږدې او په یوه لوړه ټپه کې موقعیت لري. دغه ستراتیژیک موقعیت ارګ ته دا توان ورکوي چې د کابل ښار ټولې برخې په پراخه توګه ولیدي.
۲- د عرض او طول جغرافیایي موقعیت
ارګ بالاحصار په ۳۴.۵۰۳۱ شمالي درجه عرض او ۶۹.۱۸۲۷ ختیځې درجه طول کې واقع دی.
۳- تاریخي شالید
ارګ بالاحصار د افغانستان یو له لرغونو استحکاماتو څخه دی چې تاریخ یې د ۵مې پېړۍ سنه مشترک پورې اړه لري. په مختلفو دورو کې دغه ارګ د افغانستان د فرمانروایانو د استوګنې ځای و. د عبدالرحمن خان په دوره (۱۲۹۷ سنه مشترک)، ارګ په پراخه توګه ترمیم شو. دغه ځای په تاریخ کې د ګڼو جګړو او بدلونونو شاهد و او د کابل د دفاع لپاره یې مهم رول لوبولی دی.
۴- د معمارۍ ځانګړتیاوې
د ارګ بالاحصار معمارۍ د خپل وخت د پوځی ځواک او ستراتیژیک اهمیت ښکارندویي کوي. دغه ارګ په دوو برخو ویشل شوی و: د ارګ لوړ برخه د قوماندې مرکز او د شاهانو د استوګنې ځای و، او ټیټه برخه د پوځیانو او د نظامي زېرمو لپاره ځانګړې شوې وه. د ارګ لوړې او پیاوړې دېوالونه، د ساتنې برجونه او د پیاوړو دروازو شتون د دې ارګ اصلي ځانګړتیاوې دي.
۵- کلتوري اهمیت
ارګ بالاحصار د افغانستان د ملي او تاریخي هویت یو له مهمو سمبولونو څخه ګڼل کېږي. دغه ارګ نه یوازې پوځی اهمیت لري بلکه کلتوري او سیاسي اهمیت هم لري. د تاریخي او سیاسي پرېکړو د مرکز په توګه، ارګ بالاحصار د افغانانو په حافظه کې ځانګړی ځای لري.
۶- د موندونکي نوم او د موندنې دقیق کال
ارګ بالاحصار هېڅکله په بشپړ ډول هېر نه شو، خو د دې ارګ د موندنې او باستاني څېړنو کارونه د شلمې پېړۍ په منځ کې پیل شو. د ۲۰۱۶ سنه مشترک په کال کې، د ترمیم او څېړنې پروژې د افغان متخصصینو په همکارۍ او د نړیوالو ادارو په ملاتړ پیل شوې.
ارګ بالاحصار د افغانستان د کلتوري افتخاراتو په توګه د دې هیواد د لویوالي او تمدن یوه ژوره نښه ده او په تاریخي او ستراتیژیک لحاظ په تاریخ کې یې مهم ځای لري.
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Afghan_fort_%2860_of_69%29.jpg