توپ دره
توپ دره یکی از آثار باستانی مهم افغانستان است که اهمیت ویژهای در تاریخ و فرهنگ این سرزمین دارد.
۱- موقعیت دقیق جغرافیائی
توپ دره در شمال کابل نزدیک به چاریکار، واقع شده است. این مکان تاریخی در نزدیک کوه های بلند و درۀ سرسبز قرار دارد. توپ دره بعنوان یک نقطه استراتیژیک در مسیرهای ارتباطی میان کابل و سایر مناطق افغانستان اهمیت داشته است.
۲- موقعیت عرض و طول جغرافیائی
توپ دره در عرض جغرافیائی ۳۴٫۳۷۰۰ درجه شمالی و طول جغرافیائی ۶۹٫۴۰۵۰ درجه شرقی قرار دارد.
۳- پیشینۀ تاریخی
این استوپه ازیادگارهای عمرانی کوشانی های بزرگ است و حتی بصورت دقیق تر هم آنرا به زمانه های سلطنت امپراطور کنیشکا به نیمه دوم قرن دوم مسیحی نسبت داده میتوانیم.
استوپه یا توپ یکی ازنام های عام و خاص قدیم دوره های بودائی که در کابل ودرسائرنقاط مهمان تا به روزگاران ما شکل و مفهوم و معنی خود را حفظ کرده است؛ کلمه (استوپه ) است.معابد بودائی علی العموم شامل دوقسمت است که یکی را سنگهارمه یا معبد و دیگری را استوپه میگفتند و درعصربودائی از قرن دوم ق.م تا قرن نهم مسیحی درطی ۱۱ قرن که آئین بودائی در نیمه شرقی مهمان (از خط بلخ_قندهار بطرف شرق)رواج داشت.
۴- ویژهگیهای معماری
این استوپه درحدود ۱۵ متر ارتفاع دارد وطول محیط دایره مدیترانه استوانه ئی آن در حدود چهل متر است و دوحلقه کامن بصورت دوکمربند به دورادور آن دیده میشود و پلسترکاریهای آنها بخوبی محافظه شده.
۵- اهمیت فرهنگی
توپ دره بهعنوان یکی از افتخارات فرهنگی افغانستان شناخته میشود. این مکان نهتنها بعنوان یک معبد باستانی بلکه بعنوان یک نماد فرهنگی و تاریخی برای مردم افغانستان اهمیت دارد. آثار تاریخی موجود در این منطقه نقش مهمی در نشان دادن تاریخ و تمدن این سرزمین دارند.
۶- نام کاشف و سال کشف آن
توپ دره در طول تاریخ مورد توجه قرار گرفته است، اما کاوشها و تحقیقات باستانشناسی در این منطقه از اواخر قرن بیستم آغاز شد. در سال ۱۹۶۰ سنه مشترک، کاوشهای رسمی و سیستماتیک برای مطالعه و مرمت آثار توپ دره شروع شد.
توپ دره بعنوان یکی از گنجینه های فرهنگی افغانستان همچنان در خاطر مردم این سرزمین باقی مانده است و ارزشهای تاریخی آن برای نسلهای آینده مهم است.
توپ دره د افغانستان یو مهم باستاني ځای دی چې د دې هېواد په تاریخ او کلتور کې ځانګړی اهمیت لري.
۱- دقیق جغرافیایی موقعیت
توپ دره د کابل شمال ته، د چاریکار په نږدې ځای کې موقعیت لري. دا تاریخي ځای د لوړ غرونو او شنو درو په څنګ کې پروت دی. توپ دره د کابل او نورو سیمو ترمنځ د ارتباطي لارو په اوږدو کې د ستراتیژیکې اهمیت لرلو له کبله مهمه ګڼل شوې ده.
۲- جغرافیایي عرض او طول
توپ دره د ۳۴٫۳۷۰۰ درجې شمال عرض او ۶۹٫۴۰۵۰ درجې شرقي طول کې موقعیت لري.
۳- تاریخي شالید
دا استوپه د کوشانیانو د لویو دورو یوه نښه ده، او په دقیق ډول د امپراطور کنیشکا په دوره کې، چې د میلاد له دویمې پېړۍ سره تړاو لري، جوړېدلې ده.
استوپه یا توپ د بودایې دورې عام او ځانګړي نومونه وو چې په کابل او نورو مهمو ځایونو کې تر نن ورځې پورې خپل شکل، مفهوم او معنا ساتلي دي. کلمه (استوپه) د بودایې معابد په عمومي توګه دوه برخو ته وېشل کیږي: یو یې سنگارامه یا معبد بلل کېده، او بله یې استوپه. د بودایې دورې په دویمه پېړۍ مخکې له میلاده څخه تر نهمې پېړۍ وروسته د ۱۱ پېړیو په ترڅ کې چې د بودایې دین په ختیځ کې (له بلخ-قندهار څخه تر ختیځ لور) رواج درلود، معابد جوړېدل.
۴- معماري ځانګړتیاوې
دا استوپه شاوخوا ۱۵ متره ارتفاع لري، او د هغې د استوانې دایره یې شاوخوا څلوېښت متره اوږده ده. دوه دایرې د کمربند په توګه د هغې شاوخوا ته موقعیت لري او د دې دیوالونو پلاسترونه په ښه توګه ساتل شوي دي.
۵- کلتوري اهمیت
توپ دره د افغانستان د کلتوري افتخارونو څخه ګڼل کیږي. دا ځای نه یوازې د یو لرغوني معبد په توګه، بلکه د افغانستان د خلکو لپاره د یو کلتوري او تاریخي سمبول په توګه اهمیت لري. دلته شته تاریخي آثارو د دې سرزمین د تاریخ او تمدن په څرګندولو کې مهمه ونډه لري.
۶- د کاشف نوم او د کشف کال
توپ دره په تاریخ کې تل د پام وړ و، خو په دې سیمه کې د باستاني تحقیقاتو او څېړنو پیل د ۲۰مې پېړۍ په وروستیو کې وشو. په ۱۹۶۰ سنه مشترک کې د توپ دره د آثارو د مطالعه او ترمیم لپاره رسمي او سیستماتیکې څېړنې پیل شوې.
توپ دره د افغانستان یو له کلتوري خزانو څخه پاتې شوی دی چې لا هم د دې سرزمین په خلکو کې خپل یاد ساتي، او د هغې تاریخي ارزښتونه د راتلونکو نسلونو لپاره ډېر مهم دي.
- https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRiYHTWJB9seT_5bIXsH1L-9UUIMl7JbVUbIUqL_wMbh9Ld