گازرگاه
۱. موقعیت دقیق جغرافیائی:
گازرگاه در غرب افغانستان، در شرق شهر هرات ولایت هرات واقع است. این منطقه در نزدیکی دره های سرسبز و کوه های هرات قرار دارد و یکی از مکان های برجسته تاریخی و فرهنگی این ولایت بشمار میرود.
۲. موقعیت عرض و طول جغرافیائی:
عرض جغرافیائی: ۳۴.۳۲۱۷° شمالی
طول جغرافیائی: ۶۲.۲۳۳۸° شرقی
۳. پیشینه تاریخی:
گازرگاه به عنوان یک مکان مقدس و تاریخی، پیشینه ئی بسیار قدیمی دارد. این منطقه در دوران غزنویان و غوریان شهرت یافت و در دوران تیموریان به دلیل ساخت آرامگاه خواجه عبدالله انصاری، شاعر و عارف بزرگ افغانستان، به اوج شهرت رسید. آرامگاه این عارف در سال ۴۸۱ سنه مشترک ساخته شد و در دورۀ شاهرخ میرزا تیموری مورد بازسازی قرار گرفت.
۴. ویژهگی های معماری:
معماری گازرگاه نمایانگر هنر و زیبایی سبک تیموری است. این بنا دارای طاقهای بلند، کاشی کاری های آبی و نقوش هندسی زیبا است. استفاده از خشت پخته، سنگ و گچ در ساخت این مکان، جلوه ئی ویژه به آن بخشیده است. همچنین، باغهای اطراف این بنا فضای آرامش بخشی را برای زائرین فراهم میکند.
۵. اهمیت فرهنگی:
گازرگاه به عنوان محل دفن خواجه عبدالله انصاری، یکی از بزرگترین عارفان و شاعران تاریخ افغانستان، از اهمیت فرهنگی و ادبی ویژه ئی برخوردار است. این مکان همواره مورد توجه عارفان، شاعران و محققان بوده و به عنوان یک مرکز روحانی و معنوی در فرهنگ افغانستان شناخته میشود.
۶. نام کاشف و سال کشف:
گازرگاه به دلیل اهمیت معنوی و تاریخی خود، همواره در میان مردم شناخته شده بوده است و نیازی به کشف توسط باستان شناسان نداشت. اما در اوایل قرن ۲۰ س.م، باستان شناسان اروپایی، به ویژه تیم تحت نظر "آلفرد فوشر" در سال ۱۹۲۱ س.م، تحقیقات مفصلی روی این مکان انجام دادند و آن را به عنوان یک میراث تاریخی جهانی معرفی کردند.
۱. دقیق جغرافیائی موقعیت:
ګازرگاه د افغانستان په لویدیځ کې، د هرات ښار ختیځ لور ته د هرات ولایت په حدودو کې موقعیت لری. دا سیمه د هرات د شنو درو او غرونو ته نږدې پرته ده او د دې ولایت یو له مهمو تاریخی او فرهنگی ځایونو څخه ګڼل کیږی.
۲. جغرافیائی همغږی:
عرض البلد: ۳۴.۳۲۱۷° شمالی
طول البلد: ۶۲.۲۳۳۸° شرقی
۳. تاریخی پس منظر:
ګازرگاه د یوې مقدسې او تاریخی سیمې په توګه ډېر لرغونی تاریخ لری. دغه ځای د غزنویانو او غوریانو په دوران کې شهرت ترلاسه کړ او د تیموریانو په دوره کې د خواجه عبدالله انصاری د مزار د جوړیدو له امله خپل لوړ مقام ته ورسید. د دې عارف مزار په ۴۸۱ سنه مشترک کې جوړ شو او د تیموریانو د واکمن شاهرخ میرزا په دوران کې بیا جوړ شو.
۴. معماری ځانګړتیاوې:
د ګازرگاه معماری د تیموری دورې هنر او ښکلا په ډاګه کوی. دا ودانی لوړ محرابونه، ښکلی شنه کاشیکاری او هندسی نقشونه لری. د دې ځای په جوړولو کې د پخو خښتو، ډبرو او جپسو کارونه شوې دی چې دې ځای ته ځانګړې ښکلا وربښلې ده. همدارنګه، د دې ودانی شاوخوا باغونه د زیارت کوونکو لپاره د آرامۍ فضا برابره کړې ده.
۵. فرهنگی اهمیت:
ګازرگاه د افغانستان د تاریخ یو له لویو عارفانو او شاعرانو، خواجه عبدالله انصاری د مزار په توګه ځانګړی فرهنگی او ادبی اهمیت لری. دا ځای تل د عارفانو، شاعرانو او څیړونکو پام ځانته اړولی او د افغانستان په فرهنګ کې د یو روحانی او معنوی مرکز په توګه پیژندل شوی دی.
۶. موندونکی او د موندنې کال:
ګازرگاه د خپلې معنوی او تاریخی ارزښت له امله د خلکو لپاره تل پیژندل شوی و او د لرغون پوهانو د موندلو اړتیا یې نه لرله. خو د شلمې پېړۍ په لومړیو کې، اروپایی لرغون پوهانو، په ځانګړې توګه د آلفریډ فوشر په مشرۍ ټیم په ۱۹۲۱ سنه مشترک کې د دې ځای په اړه مفصلې څیړنې وکړې او دا یې د نړیوالو تاریخی میراثونو په توګه معرفي کړ.