شهر باستانی بلخ
۱- موقعیت دقیق جغرافیائی:
شهر باستانی بلخ در شمال افغانستان و در ولایت بلخ قرار دارد. این شهر در نزدیکی مرکز شهر مزارشریف و در دامنه های سرسبز این منطقه واقع است. بلخ به عنوان یکی از قدیمیترین شهرهای افغانستان و منطقه، تاریخچه ئی غنی و پربار دارد و به "مادر شهرها" شهرت دارد.
۲- موقعیت عرض و طول جغرافیائی:
عرض جغرافیائی: ۳۶.۷۵۷۳° شمالی
طول جغرافیائی: ۶۷.۱۱۱۵° شرقی
۳- پیشینۀ تاریخی :
بلخ یکی از قدیمیترین شهرهای جهان است که تاریخ آن به بیش از ۴۰۰۰ سال پیش برمیگردد. این شهر در دوران امپراطوری آریائیان تأسیس شد و به عنوان مرکز فرهنگی و مذهبی زرتشتیان شناخته میشد. در دوره های بعد، به ویژه در دوران کوشانیان و یفتیلیان، بلخ نقش تجاری و مذهبی مهمی داشته است. بلخ همچنین در دوران اسلامی مرکز علمی و ادبی بزرگی بود.
۴- ویژهگیهای معماری:
شهر باستانی بلخ دارای بقایای معماری فوقالعاده ئی است که نشاندهنده هنر و دانش معماری در دوره های مختلف تاریخی میباشد. برجها، دیوارهای مستحکم، بقایای آتشکده ها و مساجد تاریخی این شهر از ویژهگی های مهم آن بشمار میرود. استفاده از سنگ و خشت در ساختار بناها، همراه با نقوش برجسته و تزئینات، بازتاب دهنده مهارت بالای معماران آن زمان است.
۵- اهمیت فرهنگی:
بلخ به عنوان یکی از مراکز بزرگ فرهنگی و دینی در منطقه، نقش اساسی در گسترش ادیان و فرهنگهای مختلف ایفا کرده است. این شهر به عنوان مرکز زرتشتیان، بودائیان و بعدها مسلمانان، محل تلاقی و تعامل تمدنها بوده است. شاعران، دانشمندان و عارفان بزرگ همچون مولانا جلالالدین بلخی و ابو علی سینا بلخی از این منطقه برخاسته اند، که نشاندهندۀ اهمیت فرهنگی و ادبی آن است.
۶- کاشف و زمان کشف:
شهر باستانی بلخ در قرن ۱۹ س.م توسط سیاحان اروپائی شناخته شد، اما کاوشهای باستانشناسی رسمی در اوایل قرن ۲۰ س.م آغاز گردید. تحقیقات باستان شناسی تا به امروز ادامه دارد و این شهر به عنوان یک گنجینۀ تاریخی افغانستان مورد توجه خاص است.
۱. د جغرافیایي موقعیت دقیقه: د بلخ تاریخي ښار د افغانستان په شمال کې او د بلخ ولایت په ساحه کې موقعیت لري. دغه ښار د مزارشریف ښار مرکز ته نږدې او د دې سیمې د سرسبزو غرونو په لمنو کې پروت دی. بلخ د افغانستان او سیمې یو له پخوانیو ښارونو څخه دی او د یو غني تاریخي پس منظر سره "د ښارونو مور" په نوم یادیږي.
۲. د جغرافیایي عرض او طول: عرض جغرافیایي: ۳۶.۷۵۷۳° شمالي
طول جغرافیایي: ۶۷.۱۱۱۵° ختیځ
۳. تاریخي شالید: بلخ د نړۍ یو له پخوانیو ښارونو څخه دی چې تاریخ یې تر ۴۰۰۰ کالو پخوا پورې رسیږي. دغه ښار د آریایيانو په دور کې جوړ شو او د زرتشتیانو د فرهنګي او مذهبي مرکز په توګه پېژندل کېده. په وروسته دوره کې، په ځانګړې توګه د کوشانیانو او یفتلیانو په وخت کې، بلخ د سوداګریزې او مذهبي مهمې ونډې درلودله. بلخ په اسلامي دوره کې هم د علمي او ادبي مرکز په توګه مشهوره وه.
۴. معماري ځانګړتیاوې: د بلخ تاریخي ښار د بې ساري معمارۍ پاتې شونې لري چې د مختلفو تاریخي دورو د هنر او معمارۍ پوهه ښیي. منارې، پیاوړې دېوالونه، د اور عبادت ځایونو پاتې شونې او تاریخي جوماتونه د دې ښار د مهمو ځانګړتیاوو څخه ګڼل کېږي. د ډبرو او خښتو کارول په ودانیو کې، سره له دې چې د مختلفو هنري نقاشیو او تزئیناتو سره یې جوړ شوي، د هغه وخت د معمارانو لوړ مهارت څرګندوي.
۵. فرهنګي اهمیت: بلخ د سیمې یو له مهمو فرهنګي او مذهبي مرکزونو څخه دی چې په پراخولو کې یې د مختلفو مذهبونو او کلتورونو مهم رول درلود. دغه ښار د زرتشتیانو، بوداییانو او وروسته مسلمانانو د مرکز په توګه پیژندل کیده او د تمدنونو ترمنځ د تداخل او تعامل ځای و. د بلخ له سیمې څخه ستر شاعرانو، عالمانو او عارفانو لکه مولانا جلال الدین بلخي او ابو علی سینا بلخي را تښتیدلي دي چې د دې ښار فرهنګي او ادبي اهمیت څرګندوي.
۶. موندونکی او د کشف وخت: د بلخ تاریخي ښار د ۱۹ مې پېړۍ په جریان کې د اروپایي سیاحانو لخوا پیژندل شو، خو رسمي آثار پېژندنه د ۲۰ مې پېړۍ په پیل کې پیل شوه. تر اوسه پورې د آثار پېژندنې څیړنې روانې دي او دغه ښار د افغانستان د تاریخي خزانه په توګه ځانګړې پاملرنه ځانته جلب کړې ده.
- DALL·E 2025-01-16 04.24.07