باغ چهلستون
۱- موقعیت دقیق جغرافیائی
چهلستون در جنوبغرب شهر کابل، در دامنۀ کوه آسمائی و در نزدیکی منطقه کارتۀ سه موقعیت دارد. این مکان تاریخی در گذشته بعنوان یکی از باغهای مهم و کاخهای حکومتی استفاده میشد.
۲- موقعیت عرض و طول جغرافیائی
چهلستون در عرض جغرافیائی ۳۴.۴۸۲۸ درجه شمالی و طول جغرافیائی ۶۹.۱۴۲۴ درجه شرقی قرار دارد.
۳- پیشینۀ تاریخی
باغ چهلستون در ۱۰۲۹ سنه مشترک در دوران شاه جهان، پادشاه گورگانی ساخته شد. بعدها در دوره امیر عبدالرحمن خان (اواخر قرن ۱۹ سنه مشترک)، این باغ توسعه یافت و ساختمان جدیدی در آن اعمار شد. چهلستون در دوره های مختلف تاریخی شاهد جنگها و تحولات سیاسی زیادی بوده است. در دوران امانالله خان، از این مکان برای برگزاری مراسم رسمی استفاده میشد. در زمان جنگهای داخلی، بخشهای از این مجموعه ویران شد، اما در دوران حکومت داکتر اشرف غنی احمدزی مورد بازسازی قرار گرفت.
۴- ویژهگیهای معماری
چهلستون از معماری گورگانی و افغانی الهام گرفته است. این بنا شامل یک کاخ دوطبقه با طاقهای بلند، ستونهای استوار، و تزئینات ظریف است. یکی از شاخصه های مهم این بنا، وجود چهل ستون در محوطه باغ است که دلیل نامگذاری آن نیز همین موضوع میباشد. ساختمان مرکزی دارای حویلی بزرگ، شیشه های رنگه، و نقاشی های زیبا است که نشان از هنر معماری دوره گورگانی دارد.
۵- اهمیت فرهنگی
چهلستون یکی از نمادهای فرهنگی و تاریخی افغانستان محسوب میشود. این مکان در دوران مختلف محل اقامت و نشستهای مهم دولتی بوده و از نظر تاریخی و معماری، اهمیت خاص دارد. همچنین، چهلستون نقش مهمی در هویت ملی افغانستان داشته و بعنوان یادگاری از شکوه گذشته این سرزمین محسوب میشود.
۶- نام کاشف و سال کشف آن
چهلستون هیچگاه فراموش نشد، اما بررسیهای باستانشناسی و مطالعات مدرن روی آن در اوایل قرن بیستم آغاز شد. در سال ۲۰۱۸ سنه مشترک، روند بازسازی آن توسط متخصصین افغان و با همکاری سازمان های بینالمللی آغاز شد تا این میراث تاریخی حفظ گردد.
چهلستون نه تنها یک بنای تاریخی، بلکه نمادی از فرهنگ و شکوه افغانستان است. این مکان در حافظۀ تاریخی مردم این سرزمین جایگاه ویژهای دارد و حفاظت از آن برای نسلهای آینده یک مسئولیت فرهنگی محسوب میشود.
۱- دقیق جغرافیایي موقعیت
چهلستون د کابل ښار سوېل لوېدیځ ته، د آسمایي غره په لمنه کې او د کارته سه سیمې ته نږدې موقعیت لري. دا تاریخي ځای پخوا د یو مهم باغ او حکومتي ماڼۍ په توګه کارېده.
۲- جغرافیایي عرض او طول
چهلستون په ۳۴.۴۸۲۸ درجې شمالي عرض او ۶۹.۱۴۲۴ درجې ختیځ طول کې موقعیت لري.
۳- تاریخي شالید
د چهلستون باغ په ۱۰۲۹ سنه مشترک کې د گورگانی پاچا شاه جهان د واکمنۍ پر مهال جوړ شو. وروسته، د امیر عبدالرحمن خان د واکمنۍ په دوره (د ۱۹مې پېړۍ وروستۍ لسیزه) کې باغ پراخ شو او نوی ودانیز جوړښت پکې رامنځته شو.
چهلستون د تاریخ په اوږدو کې د زیاتو جګړو او سیاسي بدلونونو شاهد پاتې شوی. د امانالله خان د حکومت پر مهال، دا ځای د رسمي مراسمو د ترسره کولو لپاره کارېده. د کورنیو جګړو پر مهال، د دې کمپلکس یو شمېر برخې ویجاړې شوې، خو د ډاکټر اشرف غني احمدزي د واکمنۍ پر مهال د دې ځای بیارغونه وشوه.
۴- معماري ځانګړتیاوې
د چهلستون معماري د گورگانی او افغاني معمارۍ څخه الهام اخیستی. دا ماڼۍ دوه پوړیزه ده، چې لوړ طاقونه، قوي ستنې، او ښکلې تزئینات لري. د دې ځای یوه مهمه ځانګړنه د څلوېښتو ستنو موجودیت دی، چې د همدې له امله ورته چهلستون (څلوېښت ستنې) نوم ورکړل شوی.
د مرکزي ودانۍ دننه لوی حویلي، رنګین ښیښې، او ښکلي نقاشۍ شتون لري، چې د گورگانی دورې معمارۍ هنر پکې څرګندیږي.
۵- فرهنګي ارزښت
چهلستون د افغانستان یو له مهمو فرهنګي او تاریخي نښو څخه ګڼل کیږي. دا ځای د تاریخ په اوږدو کې د پاچاهانو استوګنځی او د مهمو دولتي غونډو کوربه پاتې شوی. د تاریخي او معمارۍ له اړخه، دا ځای ځانګړی ارزښت لري.
همداراز، چهلستون د افغانستان د ملي هویت برخه ده او د دې هېواد د تاریخي ویاړونو یوه نښه ګڼل کیږي.
۶- کشف او بیارغونه
چهلستون هېڅکله هېر نه شو، خو د دې مدرن باستاني څېړنې او ساینسي مطالعې د ۲۰مې پېړۍ په پیل کې پيل شوې. په ۲۰۱۸ سنه مشترک کې، د افغان متخصصینو او نړیوالو بنسټونو په همکارۍ د دې ځای د بیارغونې چارې پيل شوې، تر څو دا تاریخي میراث وساتل شي.
چهلستون یوازې یوه تاریخي ودانۍ نه ده، بلکې د افغانستان د کلتور او عظمت یو سمبول دی. دا ځای د افغانستان د خلکو په تاریخي حافظه کې ځانګړی ارزښت لري، او د راتلونکو نسلونو لپاره یې ساتنه یوه فرهنګي مسؤلیت ګڼل کیږي.