مجسمه های طلایی گنجینه اکسوس (آمو دریا) که در آنها موبدان زرتشتی به تصویر کشیده شده اند.
احمد احمدی
مجسمه ها و پلاکهای طلائی موسوم به «گنجینه اکسوس» که به احتمال زیاد در دهه ۱۸۷۰ یا اوایل دهه ۱۸۸۰ میلادی توسط ساکنان محلی در نزدیکی روستای تخت قباد در ناحیه قره تپه، واقع در مرز کنونی تاجیکستان و افغانستان، کشف شده اند، مجموعه ئی شامل حدود ۱۸۰ شیء باستانی است. این مجموعه اکنون در موزیم بریتانیا و بخشی از آن در موزیم ویکتوریا و آلبرت نگهداری می شود.
در میان این آثار، بیش از ۵۰ لوح نذری از جنس طلا وجود دارد که در برخی از آن ها، چهره هائی با لباسهای آئینی و آریائی دیده می شوند که به احتمال زیاد نمایانگر موبدان زرتشتی استند. این شخصیت ها در حال حمل شاخه هائی از گیاه بارسوم به تصویر کشیده شده اند. واژه بارسوم از واژه اوستائی barəsman گرفته شده و یکی از نمادهای مهم در آئین زرتشتی است که در مراسم عبادی برای تطهیر و نیایش کاربرد دارد.
برخی از این چهره ها با ماسک هائی بر دهان نمایش داده شده اند؛ این ویژگی می تواند به باور سنتی زرتشتیان در مورد آلوده نکردن آتش مقدس با نفس انسان بازگردد. در آئین زرتشتی، آتش یکی از عناصر مقدس و نماد پاکی است و معابد آتش، مانند آتش فرنبغ، آتش گشنسب و آتش برزین مهر، جایگاه مهمی در فرهنگ مذهبی زرتشتیان داشته اند. این باورها ریشه در سنتهای دیرینه زرتشتی دارد که در مهد آن ، یعنی در سرزمین آریانای کهن " ایران باستان و نه ایران فعلی" ، به ویژه در ناحیه بلخ، یعنی زادگاه زرتشت و محل ظهور و تبلیغ دین زرتشتی، شکل گرفته اند.
سخنان نغزی ای پرچمن