تصویر سکه خشنواز یفتلی، پادشاه معروف سرزمین آریانای کهن !
احمد احمدی
تصویر نقش برجسته در سکه ذیل، نمایان گر چهره یکی از پادشاهان یفتلی (هپتالی) آریانا، به ویژه خشنواز، فاتح نیرومند سده پنجم میلادی است که پس از شکست کامل پیروز یکم هژدهمین شاه ساسانی در نبرد سرنوشت ساز هرات، تاج او را به عنوان نماد پیروزی بر سر نهاد. در آن نبرد، پیروز با چهار پسر و برادرش کشته شد و پیکرش هرگز بازیافته نشد، در حالی که بیش از صد هزار سپاهی ساسانی نیز نابود گشتند.
خشنواز، که شاه مقتدر امپراتوری یفتلی بود، پس از این پیروزی، فرزند خردسال پیروز به نام قباد را که در اسارتش بود، به عنوان شاه دست نشانده ساسانیان منصوب نمود تا با تضمین پرداخت خراج سالانه، اداره قلمرو ساسانی را تحت سلطه مستقیم یفتلیان ادامه دهد. این خراج، غالباً به صورت سکههای ساسانی" با تصاویر پادشاهان یفتلی" ضرب می شدند، که بر بسیاری از آن ها، اسامی یا نمادهای یفتلیان به خط خروشتی " دری کهن " نقش می گردید.
هم چنین خوشنواز یفتلی، پس از تثبیت سلطه اش بر سرزمین آریانا " ایران باستان"، به سوی شرق لشکر کشید و با شکست امپراتوری گوپتا در هند، اقتدار یفتلیان را در آن سرزمین نیز مستقر ساخت.
قابل ذکر است، شاهان ساسانی با وجود مرکز حکمرانی شان در مداین (بین النهرین)، در واقع وارثان دودمانهای کهن کیانی سرزمین آریانای کهن، به شمار می آمدند و زبان درباری شان نیز زبان دری (آریئو) بود. از این رو، پادشاهان ساسانی بر سرزمین پارس " ایران فعلی" نه از سر تعلق تباری، بلکه به عنوان قلمرو فتح شده توسط ساسانیان عمل می کردند.
سخنان نغزی ای پرچمن